Kanjon Vratne – netaknuta priroda u Srbiji

Ali, nije ni nepoznato odredište za prirodnjake, speleologe, lovce. Prvi opis ovih krajeva datira s početka prošlog veka, iz pera balkanologa Feliksa Kanica, dok se naučnim istraživanjima ovog predela, krajem 19. veka bavio naučnik Jovan Cvijić, osnivač Srpskog geografskog društva.

Reka Vratna je kroz istoriju vajala prirodni fenomen, kakvih u Evropi ima u Sloveniji i Francuskoj, a u svetu u Koloradu. Izvire na istočnoj strani planinskog venca Velikog grebena, a kod mesta Brza palanka, uliva se u Dunav.

Istraživanja Jovana Cvijića pokazuju da je ovaj predeo, usečen u krečnjacima, bio velika pećina, a reka je imala površinski i podzemni tok. Površinski tok je bio u vreme kada podzemne šupljine nisu mogle da prime svu vodu, a podzemni je reka Vratna.

Srpski naučnik je zapisao da se usled spuštanja terena i širenja kanala, pećinska tavanica urušila na dužini od 100 metara, a njeni ostaci su tri lučne kapije koje se zovu prerasti – Mali, Veliki i Suvi.

Ove kapije su prirodni fenomen u kanjonu Vratne za koje stručnjaci kažu da su najviše u Evropi.

Dužina male kapije je 15 metara, dvostruko veća je širina, a visina otvora je 34 metra. U njenoj blizini je Veliki prerast od 45 metara i visine 26, dok se treći, Suvi, nalazi nešto dalje, u najnepristupačnijim delu kanjona. Tu su i tri neistražene pećine za koje speleolozi kažu da mogu da budu prava atrakcija.

U kanjonu Vratne živi vrlo zanimljiv biljni i životinjski svet. To je, pre svega, specifična žbunasta flora koja se tu nastanila još u ledeno doba. Na 26 kilometara rečne obale raste 24 vrste drveća i oko 150 vrsta trava.

To je i stanište više od 50 vrsta ptica, a lovci u ovaj kraj najčešće dolaze zbog muflona i jelena lopatara.

Kanjon Vratne počinje posle dvorišta istoimenog manastira koji je sagradio arhiepiskop Nikodim Tismedski u vreme kralja Milutina, krajem 13. veka. Nešto dalje je lovačka kuća, pa su to gotovo jedine građevine u ovom predelu nedirnute prirode i njene lepote.

Pre tri godine, povodom Dana planete zemlje, neobično akustičan prostor između Malog i Velikog prerasta, odabran je za prezentaciju multimedijalnog programa koji je osmislila lokalna vlast u Negotinu, gradu u kojem je rođen veliki srpski kompozitor Stevan Mokranjac. Lokalna vlast je uverena da će buduće manifestacije biti posećenije i da će obezbediti Srbiji mesto na mapi atraktivnih turističkih destinacija.